Pańczkraut

Jednolita masa ziemniaczana z poszatkowaną kapustą kiszoną oraz marchwią i skwarkami słoniny i boczku.

Kształt:

Przybiera kształt naczynia, w którym jest podawany.

Rozmiar:

Zależy od ilości surowców użytych do przygotowania potrawy.

Barwa:

Jasnożółta z widocznymi ciemniejszymi kawałkami pokrojonej kapusty, startą czerwoną marchewką oraz złocistobrązowymi skwarkami słoniny i boczku.

Konsystencja:

Jednolita, zwarta i kleista.

Smak:

Zapach lekko kwaśnej kapusty kiszonej i wędzonki. Smak zależy od stopnia zakwaszenia kapusty (mniej lub bardziej kwaśny).

Tradycja:

Pańczkrautem nazywana jest gotowana kapusta kiszona wymieszana z tłuczonymi ziemniakami. W niektórych regionach Śląska zwana też pańćkrautem (np. w miejscowości Daniec w województwie opolskim), kartofelkrautem, ciapkrautem lub ciaper kapustą. Z języka niemieckiego Kartoffel… w założeniach ziemniaczany, kartoflany, das Kraut – kapusta, pan(t)schen – rozcieńczać, mieszać składniki, tj. „kapusta zmieszana z kartoflami”, do czego nawiązuje też polski gwarowy odpowiednik ciapkapusta. W materiałach archiwalnych dotyczących spraw żywienia ludności miejscowej i napływowej na Śląsku Opolskim podana została receptura: „(…) ziemniaki z kapustą były potrawą, którą bardzo często podawano na obiad. Kapustę przyrządzano w następujący sposób: najpierw należy kapustę „pokrązać” /posiekać nożem/. Następnie trzeba ją zalać gorącą wodą i gotować. Gdy trochę podgotowana dodać „kąsek” /trochę/ surowych, pokrojonych na kawałki kartofli. Można także dać kawałek surowej, nie wędzonej słoniny. Gdy już kapusta i ziemniaki miękkie wsypać parę łyżek mąki, by nabrała gęstości (…). W końcu należy dodać do kapusty ugotowaną „fanzolę” /fasolę/ (…) wszystko razem wymieszać. (…) kapusta stanowiła wraz z ziemniakami podstawę utrzymania przez cały rok”. Potrawa ta znana jest i przyrządzana po dziś dzień na tzw. „beztydzień”, czyli w powszedni dzień tygodnia w wielu regionach Śląska i zdaniem pamiętających ją Ślązaków – jest bardzo smaczna i pożywna.