Koło gospodyń wiejskich to dobrowolna, samorządna i niezależna społeczno-zawodowa organizacja kobieca działająca głównie na terenach wiejskich, będąca przed 29 listopada 2018 r. jednym z rodzajów społeczno-zawodowych organizacji rolników.
Pierwsze na ziemiach polskich koło gospodyń wiejskich założyła w 1877 roku we wsi Janisławice działaczka socjalistyczna Filipina Płaskowicka, przy czym należy podkreślić, że podobna organizacja pod nazwą „Towarzystwo Gospodyń” działało już od 1866 roku we wsi Piaseczno na Pomorzu Gdańskim.
Działalność KGW koncentruje się na wielu aspektach dotyczących życia na wsi, ale za główne z powodzeniem można przyjąć:
- pomoc rodzinom wiejskim w wychowaniu, kształceniu i organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży,
- działania na rzecz ochrony zdrowia i zabezpieczenia socjalnego rodzin wiejskich,
- rozwijaniu przedsiębiorczości kobiet,
- racjonalizowaniu wiejskiego gospodarstwa domowego,
- zwiększaniu uczestnictwa mieszkańców wsi w dziedzinie kultury i kultywowaniu folkloru.
Przed wprowadzeniem ustawy o kołach wiejskich działały one na podstawie ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników oraz uchwalonych przez siebie regulaminów. W myśl tej ustawy koła gospodyń wiejskich broniły praw, reprezentowały interesy i działały na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich oraz ich rodzin.
Były one tworzone jako wyodrębnione jednostki organizacyjne kółek rolniczych i posiadały swoją reprezentację we wszystkich ich statutowych organach. We wsiach, w których nie działały kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich tworzono jako samodzielne kółka rolnicze i w takim wypadku mogły posiadać osobowość prawną – istniała także możliwość powołania koła gospodyń wiejskich w formie stowarzyszenia zwykłego lub rejestrowego.
Od 29 listopada 2018 r. podstawą prawną działania kół gospodyń wiejskich jest ustawa o kołach gospodyń wiejskich. Koło podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich. Wpisu dokonuje Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Koło nabywa osobowość prawną z chwilą dokonania wpisu do rejestru.
Pełny rejestr KGW zarejestrowanych w ARiMR z województwa opolskiego znajduje się na stronie https://krkgw.arimr.gov.pl
Organizacjami zrzeszającymi samodzielne koła gospodyń wiejskich są także:
- Opolski Związek Rolników i Organizacji Społecznych http://www.ozrios.pl/
- Związek Śląskich Kobiet Wiejskich http://www.kobiety-silesia.pl/
fot. Henryk Wawer
